Winter’s coming… het gaat vriezen! Ook in de winter probeer ik mijn balkon zo groen mogelijk te houden, al zijn planten in pot wel gevoeliger voor kou. Maar voordat je al je potten fanatiek naar binnen begint te slepen of in te pakken: van een paar graden vorst is bijna geen plant onder de indruk. Bij hoeveel graden vorst moet je in actie komen? En mag je nog water geven?
Planten zijn gevoeliger voor vorst in een pot dan wanneer ze in de volle grond staan. De wortel van de plant bevindt zich dan namelijk boven de grond en wordt alleen beschermd door de dunne wand van een plantenpot, waardoor de wortelkluit sneller kan bevriezen. Zelfs winterharde planten kunnen bij strenge vorst doodvriezen of schade oplopen. Ook je terracotta-potten zijn niet altijd veilig: door hun poreuze structuur nemen zij water op en kunnen stuk vriezen bij strenge vorst.
Het kan vriezen…
Code rood, zeldzaam winterweer en bitterkoud: als we de nieuwsberichten moeten geloven slaat Koning Winter de komende dagen ongenadig toe. Tegenwoordig staat een nacht met -5°C al gelijk aan bar winters weer. Maar nachtvorst is doodnormaal en vaak wordt het niet kouder dan een paar graden onder nul. Dat zijn temperaturen waar bijna geen plant warm of koud van wordt. Maar als het ook overdag gaat vriezen en er meerdere dagen strenge vorst wordt voorspeld (kouder dan -10°C) kunnen sommige planten wel bescherming gebruiken.
Standplaats
Hoe kwetsbaar een plant is hangt niet alleen af van de soort, maar ook van de standplaats. In een afgeschermde hoek op een laag balkon zullen je planten minder last hebben van de kou dan op zevenhoog in een felle oostenwind. Ons balkon heeft aan weerszijden muren en is overdekt, wat zorgt voor extra bescherming. Als er niet al te strenge vorst wordt voorspeld, kun je kijken of je je potten op een beschutte plek bij elkaar kunt zetten, of in een kistje gevuld met oud blad. Waarschijnlijk geeft dat al voldoende bescherming. Zorg dat de planten nog wel lucht krijgen.
Winterhard, wat betekent dat?
Winterhard, die term heb je vast wel eens voorbij zien komen. Het betekent dat de betreffende plant de winter kan overleven en het volgende jaar weer opnieuw kan uitlopen. Winterhard is niet hetzelfde als vorstbestendig, maar omdat het in ons land vaak maar een paar graden vriest, zijn de meeste winterharde planten tegen onze vorstperioden bestand.
Groenblijvende planten zijn in de winter niet in rust. Omdat ze via hun blad vocht blijven verdampen, moeten ze ook water kunnen opnemen. Bij deze planten is het dus extra belangrijk dat hun wortelkluit niet bevriest.
Naar binnen
De meeste planten kunnen een paar graden vorst prima verdragen, maar bij strenge vorst (rond -10°C) kun je de potten naar binnen halen. Zet ze dan in een onverwarmde kamer of in je schuur of garage.
Winterjas voor je planten
Je kunt je planten bij aanhoudende, strenge vorst ook in een warme winterjas hullen. Bedek de bladeren met licht- en luchtdoorlatend materiaal zoals compost, jute, vliesdoek of oude kleding. Afgevallen blad of uitgebloeide takken zijn natuurlijke isolatie, laat deze dus lekker zitten. Als je alleen de wortelkluit van je plant wil beschermen, kun je de binnenkant van je potten bekleden of de ruimte tussen de binnen- en buitenpot vullen met stro of bladeren. Pak je planten nooit in met plastic, hierdoor kun je ze verstikken en krijgen schimmels kans om te groeien. Bovendien krijgen microplastics zo geen kans om in de natuur te belanden. Verwijder de bescherming zo gauw het warmer wordt. Je planten krijgen dan weer volop licht en zuurstof.
Water geven
Heb je, net als ik, een overdekt balkon, dan zul je je planten ook in de winter water moeten geven. Maar als het overdag en ‘s nachts vriest is het verstandig om te wachten met bewateren, om te voorkomen dat de aarde en wortels bevriezen. Als potten onder de blote hemel staan is het belangrijk dat ze waterdoorlatend zijn, zodat regenwater kan weglopen.
Welke planten zijn winterhard?
Op internet kun je gemakkelijk terugvinden welke planten winterhard zijn. Op mijn balkons staan onder andere ijzerhard (Verbena bonariensis) en Toscaanse jasmijn (Trachelospermum). Bij temperaturen onder de -5°C let ik wat meer op, maar omdat de planten redelijk beschermd staan maak ik me bij milde vorst niet al teveel zorgen. Kruiden zoals tijm en peterselie haal ik bij strenge vorst wel naar binnen. De winterheide (Erica Carnea), maagdenpalm (Vinca minor), winterviolen en herfstaster zijn goed winterhard, net als de bloembollen. De sneeuwklokjes gaan platliggen als het gaat vriezen, maar zodra de dooi invalt staan ze weer fier rechtop.
